Świetny dokument duetu Nicole Newhman i Jamesa Lebrechta, miał swoją światową premierę ponad rok temu, ale w rzeczywistości dopiero nominacja do Oscara przyniosła mu zasłużony rozgłos. Film opowiada o nierównej walce niepełnosprawnych z systemem, panującym w Stanach Zjednoczonych w latach 60. i 70. ubiegłego stulecia, a także o tworzącym się ruchu rewolucyjnym, walce z dyskryminacją i próbach osiągania życia, które choć w części daje satysfakcję.
Obraz ukazuje ludzi borykających się z różnymi rodzajami niepełnosprawności – od ich dzieciństwa, aż po czasy współczesne. W filmie przedstawiono, jak jeden letni obóz na zawsze odmienił ich życie.
Stany Zjednoczone lat 50. i 60. słynęły z masowych ruchów rewolucyjnych i protestów, niestety znacznie później powstał ruch na rzecz niepełnosprawnych, który notorycznie był marginalizowany. Wszelkie dążenia do uchwalenia przepisów zapewniających podstawowe prawa niepełnosprawnym Amerykanom, pochodzącym z każdej warstwy społecznej, systematycznie ignorowano.
Tytułowy Obóz Jened (wł. Camp Jened) powstał w 1951 roku jako letni obóz noclegowy dla osób z upośledzeniami. Film ukazuje to miejsce 20 lat później, tj. w 1971 roku. W tym czasie mieli okazję uczestniczyć w nim bohaterowie dokumentu. To właśnie tu, pierwszy raz poczuli się jak normalni ludzie, których niedoskonałości są akceptowane. Jako nastolatkowie mogli przeżyć to, co inni doświadczali w ich wieku i co było nieodłącznym elementem wchodzenia w dorosłość.
Nie byli traktowani jak na innych wyjazdach integracyjnych, gdzie opiekunowie bardziej przypominali pielęgniarzy. Na Obozie Jened było wszystko to, czego potrzebują nastolatkowie. Tu zdarzały się pierwsze przyjaźnie, miłości, a przede wszystkim nikt nie traktował ich jak niepełnosprawnych.
Dotychczas, bohaterów dokumentu postrzegano jako istoty, które nie mają pragnień czy popędów, są kruche i należy się nimi opiekować. Nic więc dziwnego, że taki pryzmat utrzymywał się przez długie lata.
Film, oprócz szalenie ważnego tematu, także współcześnie, prezentuje znakomitą muzykę – od „For What It’s Worth” Buffalo Springfield, „Crimson And Clover” Tommy’ego Jonesa & The Shondells, po „Volunteers” Jefferson Airplane i „Sugar Mountain” Neil’a Younga. Dokument ukazuje zmiany w amerykańskim społeczeństwie, na które wpływ miał trwający ruch hippisowski oraz festiwal Woodstock.
Dokument Newhman i Lebrechta jest swoistym manifestem przeciw dyskryminacji, spychaniu niepełnosprawnych na boczny tor. W końcowym efekcie, ukazuje „przebudzenie” kraju, w którym cały obecny ład wymaga przemodelowania.
Obraz przedstawia losy bohaterów, którzy już dawno przestali być nastolatkami, a teraz ujawniają, jak Obóz Jened uratował ich przed wykluczeniem społecznym. Kolonia była synonimem wolności, zanikania barier i kształtowania się nowego porządku.
Finalnie, ruchy społeczne przyniosły plon w postaci aktu o niepełnosprawności Amerykanów z 1990 roku. Ustawa dotyczyła praw obywatelskich, zakazywała dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność. Był to olbrzymi krok, implikujący znacznymi zmianami na rzecz chorych w Stanach Zjednoczonych. Dzięki temu, wiele miejsc stało się dla nich dostępnych, rozpoczęła się transformacja społeczna, ekonomiczna i zdrowotna, a każda niepełnosprawność powoli przestawała być bagatelizowana.
To jeden z tych dokumentów, które warto obejrzeć. Jest szczery i podnoszący na duchu. Inspiruje. Nasyca optymizmem i chęcią walki, a przede wszystkim, przedstawia mniej znaną część historii, dotyczącą walki o amerykańskie prawa obywatelskie.
