Wyjątkowa majówka z 27. Kinem na Granicy
Ewa Balana | 10 dni temuŹródło: Filmosfera.pl, foto Ewa Balana
30 kwietnia 2025 roku wystartowała 27. edycja Kina na Granicy. Rozpoczęła sie w sposób nietuzikowy od pokazu niemego filmu czechosłowackiego pt. "Przybysz z ciemności" z 1921 r. w reżyserii J.S. Kolára oraz towarzyszącego mu koncertu Leszka Możdżera w luterańskim Kościele Jezusowym. Przeglądowi towarzyszyło wiele imprez towarzyszących, a w jego programie pojawiło się sporo nowości. Do Cieszyna przyjechało mnóstwo gości.
Pierwszy dzień 27. Kina na Granicy zaczął sie rano od pokazów filmowych w tradycyjnych już miejscach: w teatrze im A. Mickiewicza, w kinie Piast, w Cieszyńskim Ośrodku Kultury Domu Narodowym (COK), a po stronie czeskiej w kinie Central i Ośrodku kultury Střelnice. Uroczyste rozpoczęcie miało inny niż zazwyczaj charakter, gdyż w tym roku organizatorzy postawili na pokaz filmu niemego połączony z graną na żywo muzyką przez wybitnego muzyka - Leszka Możdżera. Inauguracja przeglądu była dla wszystkich, wstęp do Kościoła Jezusowego był wolny. Filmem otwarcia była perełka czechosłowackiego ekspresjonizmu - "Przybysz z ciemności" Jana S. Kolára z 1921 roku. Kościół Jezusowy jest największym kościołem ewangelickim w Polsce, ma 3,5 tysiąca miejsc siedzących a pomieścic może około 7 tysięcy osób. Podczas uroczystości pękał w szwach. "Chwaliliśmy się trochę za bardzo" - żartobliwie podsumował tę sytuację prowadzący otwarcie Szymon Brandys. Zgromadzonych, w tym wielu dostojnych gości, przywitał proboszcz parafii - ks. Marcin Brzóska. Niezwykle wzruszona była dyrektor Kina na Granicy Jolanta Dygoś, która dziękowała wszystkim za przybycie. Film pokazywany był na trzech ekranach: większym głównym i dwóch mniejszych (ale wyżej zawieszonych) bocznych. Opowiada on niezwykłą historię. Główny bohater, który jest właścicielem posiadłości, otrzymuje pewien dar i za jego sprawą trafia do Czarnej Wieży. Tam znajduje ciało mężczyzny i instrukcję, dzięki której może go przywrócić do życia. Decyduje się to uczynić. Konsekwencje tej decyzji będa dla niego i jego bliskich bardzo trudne, w grę wejdą bowiem uczucia i niebezpieczeństwo. Tłem do tej historii była muzyka na żywo. Leszek Możdżer grał na dwóch fortepianach jednocześnie. Jeden z nich to dekafoniczny (nastrojony w skali 10-stopniowej). Była to przepiękna kompozycja, bardzo pasująca do fabuły oglądanej na ekranie. Muzyk po projekcji filmu powiedział, że bardzo się cieszy, że mógł się spotkać z publicznością przy tak abstrakcyjnej twórczości jak ten obraz i dodał, że zawarte w nim patenty są znane i we współczesnym kinie. Następnie zagrał jeszcze inne utwory, w tym "Tlen" Jean-Michel Jarre'a.
Drugi, piękny i słoneczny dzień Kina na Granicy obfitował w pokazy filmowe i imprezy towarzyszące. Największą z nich i wyjatkową był Interreg na granicy - wydarzenie roczne programu Interreg Czechy-Polska 2021-2027. Uczestnikom Kina na Granicy, którzy, przemierzali Most Przyjaźni z jednego Cieszyna do drugiego około południa z pewnością nie umknął barwny korowód czesko-polski udający się na Wzgórze Zamkowe. Tam rozstawione zostało "Miasteczko Współpracy" czyli scena i namioty. Na scenie koncertowały zespoły folklorystyczne z regionu, a w namiotach prezentowały się organizacje i stowarzyszenia. Były degustacje regionalnych przysmaków, pokazy, prezentacje oraz gry i zabawy dla najmłodszych. W Transgranicznym Centrum Informacji Turystycznej debatowano na temat "Współpracy polsko-czeskiej: wczoraj, dziś i jutro".
Kolejnym wydarzeniem towarzyszącym przeglądowi była debata specjalna z wyjątkowym gościem - Zuzaną Čaputovą, byłą prezydent Słowacji, która zaszczyciła w tym roku Kino na Granicy swoją obecnością. Spotkanie 2 maja br. w Ratuszu prowadził i z gościem rozmawiał Adam Michnik. Zuzana Čaputová była również obecna na ekranie kina Central. Pokazany został dokument Marka Šulíka pt. "Prezydentka". Ekipa filmowa towarzyszyła bohaterce przez pięć lat prezydentury, tworząc interesujący jej obraz połączony z portretem kobiety polityka.
Wspaniałych gości Kina na Granicy było wielu. Swoją retrospektywę miała Maja Komorowska, która przybyła do Cieszyna, by spotkać sie z widzami. Retrospektywę miał również Jiří Mádl, który również był obecny i zainaugurował akcję "Aktorki i aktorzy czytają dzieciom" po czeskiej stronie - w księgarni i kawiarni Avion. Dotychczas czytanie odbywało się po polskiej stronie w Parku Pokoju. Dzieciom poświęcona była również cała sekcja filmowa.
Tradycyjnie prezentowane były nowe filmy polskie, czeskie i słowackie pogrupowane w odpowiednich sekcjach. Kino na Granicy to wspaniała (a czasami jedyna) okazja, by zapoznać się z najnowszymi dziełami filmowymi naszych południowych sąsiadów. Bardzo ciekawy okazał się debiut reżyserski Adama Martinca pt. "Mord". Wbrew pozorom nie jest to film kryminalny, lecz komediodramat obyczajowy, który opowiada o zwyczaju "zabijaczki" czyli domowego świniobicia, które jest tłem dla opowieści o pewnej rodzinie. Wart obejrzenia jest także film "Już cię nie kocham" w reżyserii Zdenka Jiráský'ego, opowiadający o pierwszej miłości w sposób metaforyczny i zaskakujący. Wśród filmów polskich pokazano m.in. "Skrzyżowanie" w reżyserii Dominiki
Montean-Pańków, "Grzyby" Pawła Borowskiego, czy "Minghun" w reżyserii
Jana P. Matuszyńskiego. Po większości projekcji filmowych Kina na Granicy odbywały się spotkania z twórcami i aktorami. Była to znakomita okazja, by dowiedzieć się o okolicznościach powstania filmów, pracy na planie i usłyszeć ciekawe anegdoty. Na 27. Kinie na Granicy było do wyboru ponad 140 filmów w ciągu 5 dni.
Kinu na Granicy towarzyszyła Literatura na Granicy, a w jej ramach odbywały się rozmowy i debaty. Przyjechało kilkudziesięciu znakomitych gości. Hasłem przewodnim tegorocznego cyklu była "Zła pamięć". Tak nazywała się również jedna z sekcji filmowych Kina na Granicy.
Przeglądowi towarzyszyły również koncerty muzyczne. W klubie festiwalowym wystapiło kilka grup, w tym Dr Misio czyli Arkadiusz Jakubik z zespołem. Na cieszyńskim Rynku 3 maja odbył sie niezwykły koncert "Europa jest Kobietą", na którym zagrały i zaśpiewały Renata Przemyk, Agata Karczewska, Katarzia i Reduza.
Seanse filmowe, koncery, debaty, spotkania, festyn - była to niezwykle bogata oferta wydarzeń kulturalnych. Wybór: który film?, czy film czy koncert, a może jednak rozmowa o literaturze?, był bardzo trudny. Bogactwo oferty kulturalnej to jeden z aspektów magii Kina na Granicy. Jest jeszcze magia Cieszyna, który oferuje turystom wiele atrakcji turystycznych. Warto tego doświadczyć. Zanim podejmie się decyzję o uczestniczeniu w kolejnej edycji Kina na Granicy warto pomyśleć o miejscu na nocleg już teraz, bo potem może być za późno. Przed samą imprezą były już praktycznie niedostępne. 28. Przegląd Filmowy Kino na Granicy odbędzie się w dniach od 29.04 do 03.05. 2026 roku w Cieszynie i Czeskim Cieszynie.

Ewangelicki (luterański) Kościół Jezusowy w Cieszynie pół godziny przed pokazem filmu otwarcia i towarzyszącym mu koncertem Leszka Możdżera.
Podczas pokazu i koncertu kościół pękał w szwach.
Leszek Możdżer z fanami.

Leszek Możdżer zagrał koncert na dwóch fortepianach. Jeden z nich to dekafoniczny.
Odtwórcy głównych ról w filmie "Mord" Adama Martinca.
Spotkanie w cieszyńskim teatrze po pokazie "Skrzyżowania" Dominiki Montean-Pańków. Od lewej: Jerzy Kapuściński, Anna Romantowska, Dominika Montean-Pańków i Rafał Pawłowski.
Spotkanie w kinie Central po pokazie filmu "Już cię nie kocham" w reżyserii Zdenka Jiráský'ego.

Ratusz w Czeskim Cieszynie.
