24 lutego 2022 Europa i kraje NATO stanęły wobec największego wyzwania XXI wieku – pierwszej wojny, która wybuchła w tym stuleciu na naszym kontynencie. Tego dnia wojska rosyjskie pod przykrywką „specjalnej operacji wojskowej” najechały Ukrainę. Przez ten rok wiele się zmieniło: od naszej polityki energetycznej, sytuacji ekonomiczno-gospodarczej, poprzez nowy wyścig zbrojeń aż po poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji na świecie. W związku z pierwszą rocznicą wybuchu wojny w Ukrainie bezpłatny serwis streamingowy Arte.tv przygotował aż 8 filmów dokumentalnych poświęconych tej tematyce.

Pozwolą one przyjrzeć się temu konfliktowi z bliska, spojrzeć na wydarzenia z innej perspektywy, a także odpowiedzieć sobie na pytanie „dlaczego Ukraina?”. Polscy widzowie mogą także obejrzeć poruszający serial „Mama”, który powstał w oparciu o prawdziwą historię.

Polska z racji na swoje położenie geograficzne jest szczególnie zaangażowana w wojnę w Ukrainie – nasze granice od początku konfliktu przekroczyło ponad dziewięć i pół miliona osób.

Film dokumentalny „Polska – Ukraina: granica solidarności”, który można obejrzeć do 23 marca br. pod linkiem: www.arte.tv/pl/videos/108686-000-A/polska-ukraina-granica-solidanosci/ opowiada o masowym wsparciu, jakiego Polacy udzielają Ukraińcom, pomimo trudnej i krwawej wspólnej historii. Reżyser filmu - Lech Kowalski, którego rodzina uciekła z komunistycznej Polski, staje się uczestnikiem najnowszych wydarzeń – jedzie z konwojem do Ukrainy, czeka z uchodźcami na granicy, rozmawia zarówno z mieszkańcami przygranicznych miejscowości, jak i stacjonującymi tam żołnierzami NATO. W jego reportażu widzimy solidarność, którą wykazali się Polacy i Polki przyjmujący pod swój dach uchodźców, mobilizację wiejskich gospodyń, które żywiły przybyszów, czy odwagę kierowców, którzy jeździli z konwojami humanitarnymi do Ukrainy. Mimo to, wspomnienia rzezi wołyńskiej i duch Bandery są nadal żywe w polskiej świadomości. Jakie są nasze granice solidarności?

Kolejny warty uwagi dokument to obraz „Dlaczego Ukraina?”, którego autorem jest słynny francuski filozof, pisarz i scenarzysta filmowy Bernard-Henri Lévy. Nie bacząc na niebezpieczeństwo, już w pierwszych dniach wojny udaje się wraz ze swoją ekipą filmową do Ukrainy, w samo oko cyklonu, epicentrum najbardziej dramatycznych wydarzeń. Film pokazuje Kijów i powstańczą Odessę, grozę zamordowanych w Buczy, metamorfozę prezydenta Zełeńskiego i cywilów z Borodianki, miasto Zaporożec i mozolną ochronę jego elektrowni atomowej. Od linii frontu do obywatelskiego oporu, od spotkań z Tymoszenko i Zełeńskim po rozmowy z anonimowymi uczestnikami tego brutalnego konfliktu, od Majdanu po bohaterską obronę terytorium Ukrainy. Bernard-Henri Lévy buduje obraz tego światowego konfliktu i jego ewentualnych skutków dla Europy. Sfilmował wojnę w Ukrainie, aby nakłonić Europę do działania. Jego przejmujący dokument rezonuje jak wołanie o pomoc, w imię demokracji i wolności. Przed wojną świat poświęcał Ukrainie niewiele uwagi. Teraz od jej zwycięstwa lub przegranej zależą losy całej Europy. Film jest dostępny do 14 grudnia pod linkiem: www.arte.tv/pl/videos/109328-000-A/dlaczego-ukraina-2022/.

Kolejna propozycja Arte.tv to poetycki portret przedwojennego Mariupola, miasta czerpiącego bogactwo z hut i kopalń węgla, autorstwa litewskiego reżysera Mantasa Kvedaraviciusa, który zginął 2 kwietnia 2022 roku podczas rosyjskiej inwazji na Mariupol. Bohaterem filmu jest to położone we wschodniej Ukrainie miasto i jego mieszkańcy. To półmilionowe miasto, które teraz w 90% jest zniszczone. W 2016 roku, gdy bomby spadały na obrzeża miasta, stawało się powoli jasne, że szykuje się wojna. Mimo zagrożenia życie toczyło się tam normalnym torem, ze swoimi radościami, miłościami i smutkami, w rytm cerkiewnych dzwonów oraz przyjeżdżających i odjeżdżających tramwajów. Młody litewski reżyser Mantas Kvedaravicius, którego twórczość obraca się wokół figury nieobecności i materialności ciała w strefach konfliktu, stworzył przejmujący portret miasta dotkniętego katastrofą w czasie „rozejmu”. Druga część filmu tego samego autora, „Mariupol 2” w 2022 roku zdobyła wyróżnienie na festiwalu w Cannes oraz Europejską Nagrodę Filmową za najlepszy film dokumentalny. Film można zobaczyć do 6 kwietnia pod linkiem: www.arte.tv/pl/videos/067103-000-A/mariupol/.

Arte.tv przygotowało dla swoich widzów także oparty na faktach, przejmujący serial, który opowiada historię Niny Petrivny, chirurżki z Żytomierza. Jej syn zaginął podczas wojny, a ona postanawia go odnaleźć za wszelką cenę, dlatego wyrusza do okupowanego Donbasu. Pomimo przeciwności losu, otaczającej jej śmierci i zdrady, nie poddaje się, a nawet postanawia uratować inne życie… Kobie ta bierze pod opiekę rosyjskiego chłopca, pokazując, że życie dziecka ma nadrzędną wartość, a miłość i chęć niesienia pomocy przezwycięża mroki wojny. Serial „Mama” można oglądać pod linkiem www.arte.tv/pl/videos/110709-001-A/mama-1-4/ do 3 kwietnia.

Inne dokumenty dostępne od lutego w Arte.tv:
"Lwów – szpital w czasie wojny"
Dostępne od: 07/02/2023
Dostępne do: 07/02/2024
Kraj i rok produkcji: Ukraina 2022
Link: www.arte.tv/pl/videos/110598-000-A/lwow-szpital-w-czasie-wojny/
Opis:
Vira Primakova, anestezjolożka, kieruje oddziałem intensywnej terapii w szpitalu dziecięcym Okhmatdyt we Lwowie na zachodniej Ukrainie. Podczas gdy jej mąż walczy na froncie, jej wojna toczy się na oddziale, gdzie codziennie leczeni są mali pacjenci z Kijowa, Mariupola i innych miejscowości. Podczas przerw na papierosa słucha nieustannego dźwięku syren i widzi kolejne bombardowania nawiedzające Lwów i okolice. Lekarka oprócz opieki medycznej oferuje wsparcie psychologiczne rannym i ich bliskim.

"Zełeński vs. Putin. Starcie osobowości"
Dostępne od: 07/02/2023
Dostępne do: 11/08/2023
Kraj i rok produkcji: Niemcy 2023
Link: www.arte.tv/pl/videos/111038-000-A/zelenski-vs-putin/
Opis:
Wołodymyr Zełeński i Władimir Putin - dwaj prezydenci, którzy nie mogliby być bardziej różni. Rok po rosyjskiej inwazji na Ukrainę dokument analizuje, jak ci dwaj mężczyźni ukształtowali przebieg pierwszego roku wojny, i jaki wpływ ich postawy, decyzje oraz osobowości mają na zwycięstwo lub porażkę rządzonych przez nich krajów.

"Głosy z wygnania"
Dostępne od: 20/02/2023
Dostępne do: 19/04/2023
Kraj i rok produkcji: Francja 2022
Opis:
Film urodzonej w Rosji i mieszkającej na emigracji w Szwajcarii reżyserki Eleny Hazanov opowiada o dramatycznych dla rodzin skutkach wojny. Reżyserka śledzi pierwsze kroki ukraińskich kobiet i dzieci, które musiały zostawić swoich ojców, braci i mężów i uciekać ze swoich domów w Ukrainie. Sama Elena Hazanov przybyła do Szwajcarii jako uchodźczyni polityczna w wieku dwunastu lat, dlatego w swoim filmie rysuje paralelę między niesamowitą solidarnością okazaną ukraińskim uchodźcom w Szwajcarii, a jej własnymi doświadczeniami z wygnania.

"CTRL+Z"
Dostępne od: 21/02/2023
Dostępne do: 20/08/2023
Kraj i rok produkcji: Anglia 2023
Opis:
"CNTRL+Z" to bezprecedensowy wgląd w rosyjskie społeczeństwo, które od czasu inwazji na Ukrainę 24 lutego 2022 roku stało się niedostępne dla zagranicznych mediów. Dokument ukazuje wewnętrzne życie rodzin, których synowie i mężowie walczą na wojnie, której nie wolno tak nazywać i która jest napędzana przez zmasowaną propagandę państwową.

"Ukraina - losy Europy"
Dostępne od: 24/02/2023
Dostępne do: 22/05/2023
Kraj i rok produkcji: Francja 2023
Opis:
Do wybuchu wojny w lutym 2022 roku mało kto interesował się historią Ukrainy. Putin dobrze o tym wiedział i wykorzystał to do uzasadnienia swojej wojskowej "operacji specjalnej", której nadał symbol "Z". Dokument bada ostatnie sto lat ukraińskiej historii, pokazuje z czego składa się tożsamość Ukrainy i dlaczego Putin próbuje jej zaprzeczyć. Pokazuje, gdzie leżą historyczne przyczyny obecnej wojny i jakie wydarzenia kształtowały jej losy: wojny, rewolucje, katastrofa atomowa w Czarnobylu. Historia może być pożywką dla wojen, ale jej krytyczne zrozumienie może być też pierwszym krokiem do pokoju.