W jednej ze scen „Pary do życia” bohater mówi o swoim przyjacielu. Wypowiedź jest na tyle enigmatyczna, że staje się zagadką dla widza. Kim jest ów przyjaciel? Kolejne wskazówki prowadzą jednak donikąd – mowa o człowieku, czy zwierzęciu? Wszystko staje się jasne, gdy z rogu ekranu wyłania się głowa rzeczonego osobnika. Uśmiech i zaskoczenie maluje się na twarzach widzów. Taki jest bowiem ten film, smutny i radosny, melancholijny i subtelnie ironiczny.
Dokument duetu filmowców, Joonasa Barghälla i Miki Hotakainena, podzielony został na 2 przeplatające się sekwencje obrazowe i tematyczne. Pierwsza należy do przestrzeni sauny i znajdujących się w niej osób (mężczyzn), które korzystają z oczyszczających właściwości pary. Druga to przestrzeń poza sauną – zimne, melancholijne fińskie krajobrazy, te naturalne oraz te wpisane w ulice miast. Każdą, osobną scenę w saunie kończą długie ujęcia świata poza nią. Zabieg ten, nie tylko ładny konstrukcyjnie, harmonijnie spaja cały film. Służy on także uwypukleniu kontrastu, który finalnie wyłania się z całości.
Działania fińskiej sauny, która już dawno, opuściwszy swoją rodzimą kolebkę, podbiła większą część świata, nie trzeba szczegółowo objaśniać. To miejsce, w którym można się zrelaksować i poprawić ogólny stan organizmu. Ten prozdrowotny aspekt jest najbardziej rozpowszechniony, ale fińscy dokumentaliści przypominają także o innej, ważnej funkcji sauny – jej społecznej roli, która odwiecznie przyciągała Finów. Twórcy „Pary do życia” skupili się na kulturowym i duchowym znaczeniu tytułowej pary. Ich wędrówka nie kieruje się ku konkretnym, sprecyzowanym miejscom na mapie – są niepotrzebne, ponieważ różnorodność fińskich saun odpowiada ich liczbie. Każdy, bez względu na status społeczny, wiek i zamożność, ma wstęp i łatwy dostęp do miejsca, które staje się swoistym konfesjonałem, świątynią pary oczyszczającej ciało i, jakkolwiek patetycznie to zabrzmi, duszę.
Finlandia oferuje wiele takich kontemplacyjnych miejsc, do których należą prywatne sauny przy domach, sauny miejskie oświetlone jaskrawym neonem, sauny przy basenach, w budkach telefonicznych i samochodach (sic!), leśne – zbite z desek na kształt namiotów, a nawet sauny przeniesione poza Finlandię, na afgańską pustynię. Spotykają się w nich robotnicy, ojcowie z synami, przyjaciele, żołnierze, starcy i bezdomni. W filmie brakuje jednak kobiet – tylko w otwierającej film scenie, w której mężczyzna biczuje brzozowymi witkami i polewa wodą plecy żony, możemy mówić o jakimkolwiek pierwiastku żeńskim.
Oto wyłania się kolejny problem filmu – los przeciętnego Fina, któremu film został zadedykowany. Nie różni się on z pewnością od życia mężczyzn innych nacji. Mężczyzn porzuconych przez kobiety, pozbawionych kontaktu z dziećmi, samotnych pod maską twardej męskości, pełnych wewnętrznych słabości, tych którzy stracili wszystko, i którzy dostali drugą szansę od losu. Jednak bohaterów fińskiego dokumentu łączy i wyróżnia tytułowa para. Sauna to miejsce wyznań, zwierzeń, osobistej spowiedzi i oczyszczenia, w którym pada mantrycznie powtarzające się życzenie: „polej więcej wody, chcę się porządnie spocić”, co w istocie jest prośbą o uwagę, wysłuchanie, zrozumienie skrywanego smutku, bądź pragnienie podzielenia się radością. W saunie oprócz potu są także łzy, często gorzkie, które nie znajdują posłuchu i nie mają miejsca bytu w rzeczywistości poza nią. W świecie mężczyzn, którzy muszą być twardzi, silni i niewzruszeni, tylko sauna pozwala na wytchnienie, zdjęcie kulturowego i społecznego jarzma. A kobiety? Mogą być złe, okrutne, dobre i opiekuńcze, ale mają prawo do słabości i łez – dlatego są tylko echem historii opowiadanych przez bohaterów, zimnym, wolnym i pięknym krajobrazem poza sauną.
„Para do życia” jest dokumentacją miejsca szczególnego kulturowo, próbą przybliżenia innym jego fenomenu i piękna. Sauna nie jest konfesjonałem sensu stricto – przestrzenią wyjawienia grzechów i ich odpuszczenia – ale miejscem o charakterze intymnego azylu, w którym każdy może liczyć na wysłuchanie i zrozumienie. Tu nagość, dosłowna i ta obnażona wewnętrznie, nie jest postrzegana jako słabość, wymyka się piętnu brutalnej codzienności, która wymaga przybrania fałszywych masek.
Bohaterowie filmu są naturalni i otwarci tak bardzo, że paradoksalnie można posądzić ich o znakomite aktorstwo. Z pewnością niezwykła w tym zasługa samych autorów, którzy potrafili zbliżyć się bardzo do filmowanych osób, dzięki czemu widz może zanurzyć się w oparach zwierzeń, smutków, dowcipów, radości i łez. „Para do życia” emanuje swoją intymną, melancholijną atmosferą i mądrą, nieskomplikowaną przesadnie refleksją.
