Audrey Diwan, scenarzystka i dziennikarka, która wkroczyła śmiałym krokiem w świat reżyserii. Jako osoba poruszona losami kobiet postanowiła przenieść na ekran książkę słynnej francuskiej pisarki Anne Ernaux. Tak powstał przejmujący film “Zdarzyło się”. 

Przejmująca jest cisza, która otacza bohaterkę Anne, pilną studentkę literatury. “Zdarzyło się” maluje obraz Francji, który początkowo wydaje się być nieco idylliczny: ambitni studenci, kulturalne potańcówki, lato na wsi, lecz z każdą minutą napięcie narasta, a widz poznaje ciemną stronę tej opowieści. Są wczesne lata 60. Francję nie ogarnęła jeszcze rewolucja seksualna, a kobiety poznają fakty o swoim ciele ze zdawkowych wpisów w bibliotecznych encyklopediach skrywanych z zawstydzeniem. Bo choć Francję zawsze wiązało się z miłością i romantycznością, to kraj pozostał w dużej mierze pruderyjny. A jedynym biletem do lepszego życia dla kobiety jest wykształcenie. Zatem, wiele młodych kobiet z biedniejszych rodzin godzinami wertuje książki i pisze notatki, rezygnując z życia towarzyskiego, by jak najlepiej zdać egzaminy. Wtedy mogą osiągnąć więcej niż ich strudzone matki będące sprzątaczkami, kucharkami i opiekunkami w jednej osobie. Komplikacje pojawiają się, kiedy Anne zachodzi w ciążę i próbuje poddać się zabiegowi aborcji w czasach, gdy o takich rzeczach się nie mówi i nie wolno o nie prosić. 

I to właśnie pewien rodzaj ciszy, tej dosłownej, panuje w scenach. Choć pojawia się muzyka czy odgłosy natury, to są one jakby przytłumione, uciszone. Choć postaci mówią, to ich głosy nigdy nie giną w tłumie, lecz czasem brzmią, jakby szeptano coś wprost do ucha. To celowy zabieg reżyserki. Bo aborcja to temat zakazany, a ściany mają uszy, ba! Nawet rozmowa o zdjęciach o zabarwieniu erotycznym wywołuje zgorszenie, więc należy być cicho. Ale zrujnowana reputacja przykładnej studentki to najmniejszy problem. Groźba więzienia wisi nawet nad ciężarną, która nie chce urodzić, nie licząc już tych, którzy jej w tym pomogą. Widz czuje się przytłoczony na równi z bohaterami. Anne jest zdeterminowana, nie należy już do biedniejszej i słabo wykształconej warstwy społecznej, wciąż próbuje odnaleźć się na uniwersytecie, ale normy społeczne i prawo pozostają nieugięte.  

Jednak nie jest to film, w którym jedynie rozpacza się nad pogrzebaniem światłej przyszłości z momentem wieści o ciąży. Pisarka Anne Ernaux wyznała w wywiadzie, że największą zaletą filmów jest ich warstwa wizualna. Oglądając “Zdarzyło się” nie sposób jest się z nią nie zgodzić. W filmie prezentowany jest los kobiet, które chcą decydować o tym, jak ułożyć swoje życie. A te decyzje zapadają w ukryciu, mogą mieć w domu pod osłoną nocy, w kamienicy przy zapomnianej uliczce, w czyjejś sypialni bądź obskurnej łazience, a przede wszystkim w ciszy, choć chciałoby się krzyczeć. Równie zatrważające są narzędzia i obraz powikłań. Niemniej jednak, film nie ma na celu zupełnie przerazić widza, choć zawiera sceny, które oddziałują na wyobraźnię, lecz są to sceny odpowiednio wyważone. Autentyczność jest stawiana na pierwszym miejscu. Co więcej, Diwan zmieniła format obrazu z przepastnego 16:9 na ciasny kwadrat 4:3 znany z telewizji ubiegłego wieku. Ta techniczna zmiana sprawia, że wtłoczenie bohaterów w sztywne ramy wzorców społecznych jest jeszcze bardziej uwydatnione. Ponadto, gra Anymarii Vortolomei, czyli filmowej Anne, wpisuje się w pamięć. Jej mimika, głos, ruchy i emocje perfekcyjnie oddają zarówno zagubienie, jak i determinację. Co ważne, choć akcja toczy się w latach 60., to twórcy zadbali, by produkcja nie trąciła myszką bądź prezentowała czasy minione w sposób czysto dydaktyczny . Gdyby nie obecność budek telefonicznych i brak komputerów, można byłoby stwierdzić, że jest to współczesne miasto na prowincji, być może nawet leżące w Polsce. Jak powiedziała Diwan w wywiadzie dla The Guardian, zarzucano jej, że kręci film o czymś, co już dawno minęło, lecz doniesienia ze Stanów Zjednoczonych czy z niektórych europejskich krajów utwierdziły ją w przekonaniu, że ten film jest nadal potrzebny.  

“Zdarzyło się” przestrzega przed skostniałym prawem i społeczeństwem bez należytej edukacji seksualnej, pokazując zatrważające zmagania młodych kobiet, których jedynym zawinieniem jest noc spędzona z mężczyzną. Także oryginalny tytuł l’événement, zdarzenie, ma szczególne znaczenie, gdyż czerpie inspirację z przekazów medialnych, gdy inny francuski temat tabu, wojnę w Algierii, określano jako ‘zdarzenie w Algierii’. Podobnie aborcja jest zdarzeniem, które nie miało swojego miejsca w języku i w społeczności, a jak mówi Anne Ernaux, być może to jej przeznaczenie, by jej przeżycia, odczucia i przemyślenia w książce stały się pikselami na ekranie i dotarły do umysłów ludzi. Film “Zdarzyło się” przekonująco i w sposób uniwersalny prezentuje druzgocącą rzeczywistość.