Trylogia „Millennium” szwedzkiego dziennikarza Stiega Larssona okazała się światowym bestsellerem, bardzo popularnym także w kraju nad Wisłą. Choć całościowo oceniam ją pozytywnie, nie rzuciła mnie na kolana, przez co tym chętniej przystąpiłem do zapoznania się z jej ekranizacją. Część pierwsza, z podtytułem „Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”, jest całkiem udanym kryminałem, i co było do przewidzenia, znacznie różniącym się od książki.
Dziennikarz magazynu „Millennium”, Mikael Blomkvist, zostaje skazany na odbycie kary więzienia za zniesławienie potentata przemysłowego, Hansa-Erika Wennerströma. Do odsiadki pozostaje mu kilka miesięcy, w trakcie których Blomkvist niespodziewanie otrzymuje przedziwne zlecenie. Na prośbę Henrika Vangera – właściciela potężnego koncernu – bada sprawę sprzed 40. lat, kiedy to miało miejsce tajemnicze zaginięcie krewnej przedsiębiorcy, Harriet. Wkrótce okazuje się, że śledztwo dziennikarza jest komuś bardzo nie na rękę…
Zapoznając się najpierw z literackim pierwowzorem, a dopiero później z jego ekranizacją, nie sposób moim zdaniem całkowicie obiektywnie ocenić tę drugą (tak też nawet nie będę próbował tego czynić). W moim odczuciu książka zawiera zbyt dużą liczbę niewiele wnoszących i rozwlekłych dygresji, zatem przystępując do oglądania filmu liczyłem na skondensowaną formę „Millennium”, takie wydanie w pigułce. Pod tym względem się nie zawiodłem, gdyż obraz Nielsa Ardena Opleva nie zawiera dłużyzn, zaś w akcji prawie w ogóle nie ma przestojów. Wprawdzie nie pędzi ona z zawrotną prędkością, ale sukcesywnie podąża we właściwym kierunku, odsłaniając kolejne sekrety nietypowej rodziny Vangerów. W zasadzie jest tu wszystko, co w dobrym kryminale być powinno, tj. tajemnicza zbrodnia, grono podejrzanych oraz interesujący duet głównych bohaterów. A jednak zapewne większość czytelników zgodzi się, że w filmie Opleva brakuje: a) treści, gdyż samo rozwiązanie zagadki pozostaje bez przekonującego wyjaśnienia; b) czarnego charakteru z krwi i kości, ponieważ podejrzani nie przyjmują wraz z rozwojem akcji konkretnej postaci – widz od początku wie, że za zniknięciem Harriet stoi ktoś z Vangerów, ale nikt z nich tak naprawdę nie trafia pod wnikliwą lupę Blomkvista; c) szerszego charakterologicznego nakreślenia duetu Mikael-Lisbeth, który nie jest tak wyrazisty, jak przedstawiony przez Larssona w powieści. Zwłaszcza dziennikarz jest postacią mdłą, zupełnie przeciętną, w żadnym aspekcie nie sprawiającą wrażenia, iż jest w stanie rozwiązać tak trudną sprawę. Zaś Lisbeth, choć znacznie ciekawsza i bliższa literackiemu odpowiednikowi, także nie jest aż taką indywidualnością, jaką stworzył autor książki. Moim zdaniem w filmie zabrakło głębszego rysu psychologicznego nietuzinkowych przecież postaci, co zostało jeszcze spotęgowane przez słabe aktorstwo wcielającego się w rolę dziennikarza, Michaela Nyqvista.
W scenariuszu pominięto i uproszczono rzecz jasna wiele książkowych wątków, lecz zastanawiające jest to, że część tych istotnych zwyczajnie podmieniono. Jednak różnice te wyłapią tylko czytelnicy „Millennium”, zaś ci, którzy z dziełem Stiega Larssona nie mieli do czynienia, przejdą nad tym faktem do porządku dziennego. Z kolei wszyscy powinni zwrócić uwagę na niezłą, pasującą do treści filmu, ścieżkę dźwiękową oraz sprawne zdjęcia, podkreślające zimny, szary, pozbawiony pozytywnych emocji klimat współczesnej Szwecji.
Czy zatem „Millenium: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet” jest filmem godnym polecenia? Uważam, że tak, ponieważ czytelnicy powieści nie tylko będą mogli skonfrontować swoje wyobrażenie o książce z wizją reżysera, ale także po raz kolejny przekonają się, że dobrze zrobili sięgając wpierw po literacki pierwowzór. Z kolei wszyscy ci, którzy z czytelnictwem są na bakier, obejrzą sprawnie nakręcony kryminał, który pomimo czasu trwania (aż 152 minuty), ogląda się bez chwili znużenia. A że w pamięci na długo nie zostaje, wcale nie musi zniechęcać.
