John Ronald Reuel Tolkien, profesor literatury staroangielskiej i jeden z najwybitniejszych filologów swoich czasów, wizjoner i marzyciel, mitotwórca i poeta, przez wielu uważany za pisarza stulecia, zyskał światową sławę przede wszystkim jako autor monumentalnego dzieła fantasy, jakim jest "Władca Pierścieni". Dziełem jego życia był jednak nigdy nie ukończony "Silmarillion", nad którym pracował i rozmyślał od 1917 roku niemal nieprzerwanie aż do kresu swego życia.
Przyszły twórca Śródziemia urodził się 3 stycznia 1892 roku w Bloemfontein w Południowej Afryce, gdzie spędził pierwsze lata życia. Jego ojciec umarł, gdy Ronald miał 4 lata, matkę zaś stracił w wieku lat 12. Jego opiekunem do czasu pełnoletności został ksiądz Francis Morgan. Tolkien uczęszczał do szkoły im. Króla Edwarda, by następnie udać się na studia do Oksfordu, gdzie później również wykładał, już jako profesor.
Brał udział w Bitwie nad Sommą w czasie I Wojny Światowej. Przerażony otaczającą go
rzeczywistością, zaczął pisać pierwsze wersy swych opowieści siedząc w okopach, próbując nadać sens temu, co widział na polu bitwy. Powrócił do Anglii chory na gorączkę okopową, straciwszy większość ze swych przyjaciół w ogniu walki. W kraju rodzinnym stał się natomiast świadkiem powolnego zanikania wiejskich, sielankowych okolic swego dzieciństwa, pochłanianych przez rozrost uprzemysłowionych miast, dymiące fabryki i hałaśliwe automobile.
Jego prawdziwą pasją były od samego początku języki. One leżały u podłoża wszystkich jego dzieł, bowiem dla Tolkiena na początku każdej opowieści było Słowo. I gdy pewnego razu na pustej kartce, podczas sprawdzania prac studenckich, od niechcenia napisał zdanie: "W pewnej norze ziemnej mieszkał sobie pewien hobbit", zastanowił się, kim właściwie jest ów "hobbit" - słowo to zmieniło ostatecznie jego życie i znacząco wpłynęło na historię literatury XX wieku.
Sukces "Hobbita", a następnie "Władcy Pierścieni" postawił Tolkiena w obliczu potencjalnie nieciekawego faktu - pisarz stał się żywą legendą za czasów swego życia i zmuszony był ukrywać się przed rzeszami nienasyconych fanów. Lecz sława miała także pozytywne konsekwencje, rodzina Tolkiena nigdy bowiem nie była zamożna i miała trudności egzystencjalne, które teraz poszły w zapomnienie za sprawą sukcesu jego książek. Jednak zawsze mieszkał skromnie, otoczony górami notatek i zapisków.
Jego małżeństwo z Edith Bratt było szczęśliwe i zaowocowało licznymi dziećmi, które wychowali w katolickiej wierze, bardzo ważnej dla Ronalda. To właśnie jego syn Christopher dokończył i wydał "Silmarillion" po śmierci ojca. J.R.R.T odszedł niespodziewanie 2 września, w wieku 81 lat, aż do śmierci pracując nad wymyśloną mitologią, którą pragnął poświęcić przede wszystkim swej ojczyźnie, Anglii.
Ciekawostki:
Polskie tłumaczenie Władcy Pierścieni było trzecim na świecie. Przed polskim tłumaczeniem Władca Pierścieni ukazał się po holendersku i szwedzku.
Brał udział w I wojnie światowej, w oddziale Strzelców z Lancashire, gdzie był telegrafistą i tłumaczem z niemieckiego.
Należał do sławnej grupy "Inklingów", w skład której wchodzili również pisarze: C.S. Lewis, Jeremy Dyson, Charles Williams, Messrs Coghill oraz Owen Barfield, którzy spotykali się we wtorki w porze lunchu w pubie "Eagle and Child" w Oxfordzie, by czytać na głos fragmenty swoich książek.
Tolkien miał niewątpliwie talent do nauki języków obcych. Mabel, jego matka, zaczęła uczyć go łaciny, francuskiego i niemieckiego. Tymczasem podczas nauki w szkole nauczył się greki, staro-angielskiego, staro-nordyckiego, gotyku, współczesnego i średniowiecznego walijskiego, fińskiego, hiszpańskiego i włoskiego. Poznał też rosyjski, szwedzki, duński, norweski i lombardzki. Oprócz tego, on sam był twórcą 14 języków oraz alfabetów, którymi posługują się postacie stworzonej przez niego krainy Śródziemia.
W 1999 r. jego największe dzieło "Władca Pierścieni" zostało obwołane przez użytkowników Amazon.com "książką tysiąclecia".
Był pierwszym dzieckiem Artura Tolkiena i Mabel Suffield.
Otrzymał wiele nagród i honorowych doktoratów za dorobek naukowy i literacki m.in w Holandii, Irlandii, Anglii, Francji i Stanach Zjednoczonych, oraz najwyższe wyróżnienie państwowe - Order Imperium Brytyjskiego.
Tolkien napisał "Władcę Pierścieni" jako jedną całość. Do podziału na trzy części (ze względów technicznych) skłoniło pisarza wydawnictwo Allen-Urwin, które jako pierwsze wydało powieść drukiem.
Wydawnictwo Allen-Urwin spodziewało się, że ze względu na objętość i tematykę "Władca Pierścieni" przyniesie straty.
Asteroida odkryta przez Martina Watt w głównym pasie między Marsem a Jowiszem w roku 1982 została ochrzczona nazwiskiem Profesora: "2675 Tolkien"
W 2005 roku znalazł się na liście amerykańskiego magazynu "Forbes" najlepiej zarabiających nieboszczyków.
Razem z żoną Edith są pochowani razem w pojedynczym grobie w katolickiej części cmentarza Wolvercote na północnych obrzeżach Oxfordu. Na nagrobku widnieje inskrypcja: "Edith Mary Tolkien, Lúthien, 1889-1971" oraz "John Ronald Reuel Tolkien, Beren, 1892-1973". Lúthien i Beren to imiona kochanków z dzieła Tolkiena "Silmarillion".
Wiele jego dzieł zostało wydanych po jego śmierci przez jego syna Christophera Tolkiena.
2 marca 2006 brytyjski instytut MLA - "Museums, Libraries and Archives Council" umieścił "Władcę Pierścieni" na trzecim miejscu zestawienia książek, które "dorosły człowiek powinien przeczytać przed śmiercią." Dzieło Tolkiena wyprzedziły: powieść "Zabić drozda" oraz Biblia. Wyboru dokonali brytyjscy bibliotekarze.
