Dwa prawdziwe eksperymenty, oba przeprowadzone w amerykańskiej miejscowości Palo Alto, oba przeniesione na duży ekran przez Niemców. Po nakręconym w 2001 roku „Eksperymencie”, opowiadającym o słynnym „Stanford Prison Experiment”, na ekrany naszych kin trafiła „Fala” - film Dennisa Gansela, oparty na doświadczeniu, jakie pewien nauczyciel postanowił przeprowadzić wraz ze swoimi uczniami. Czy tym razem również udało się tak dobrze odwzorować dramaturgię prawdziwych wydarzeń?

Akcja filmu toczy się w zwykłej niemieckiej szkole. Nauczyciel Rainer Wenger w ramach cyklu lekcji poświęconych autokracji proponuje uczniom przeprowadzenie tygodniowego eksperymentu, który ma im pomóc na własnej skórze przekonać się, na czym polega dyktatura. Ku zdziwieniu Wengera młodzież bardzo chętnie podporządkowuje się wprowadzonym przez niego zasadom (m.in. noszeniu jednolitego ubioru) oraz bardzo angażuje się w ruch, nazwany „Falą”. W ciągu kilku dni obejmuje on swoim zasięgiem całą szkołę. Problem w tym, że uczniowie zaczynają dyskryminować osoby, które nie chcą podporządkować się zasadom grupy, posuwając się nawet do przemocy. Staje się jasne, że trzeba powstrzymać „Falę” zanim dojdzie do tragedii. Jak się okaże nie będzie to jednak takie proste.

Eksperyment, będący kluczowym elementem fabuły, został przeprowadzony naprawdę, w jednej z amerykańskich szkół w 1967 roku. W rzeczywistości również szybko wymknął się spod kontroli, co znakomicie ukazał w swoim filmie Dennis Gansel. Jedni uczniowie traktują „Falę” jako dobrą zabawę, dla innych staje się ona ważniejsza nawet od rodziny. Wszystkimi kieruje jednak chęć przynależności do jakiejś grupy, potrzeba bycia akceptowanym oraz strach przed odrzuceniem, a więc elementy, na których budowane były wszystkie historyczne systemy totalitarne. Wraz z rozpowszechnianiem się ruchu czują oni także coraz większą siłę i władzę, którą szybko zaczynają wykorzystywać, z pogardą i wrogością traktując innych. Na przykładzie młodych ludzi reżyser pokazuje więc, że mimo historycznych doświadczeń problem autorytaryzmu nie umarł, a historia lubi się powtarzać. Przedstawiona w filmie fabuła to jednak nie tylko przestroga i próba przedstawienia mechanizmów, które prowadzą do powstawania dyktatury, ale także ukazanie uniwersalnego charakteru tego zjawiska. Takie podejście do tematu nie powinno nikogo dziwić, zwłaszcza, że film powstał w Niemczech, na których od lat ciąży piętno Adolfa Hitlera i jego Trzeciej Rzeszy. Mimo tego Gansel umiejętnie maskuje wyraźnie dydaktyczny charakter swojego obrazu, dzięki czemu nie mamy wrażenia, że zamiast filmu fabularnego oglądamy program edukacyjny. Dobra gra młodych aktorów, wspieranych przez doświadczonego Jürgena Vogela, ciekawe poprowadzenie akcji i mocny finał sprawiają, że obraz ogląda się naprawdę dobrze. Cieszy także fakt, że twórcy nie przesadzili z brutalnością, przez co film mógłby stracić na wiarygodności.

Podsumowując, „Fala” naprawdę dobrze sprawdza się jako socjologiczny wykład na temat ludzkiej potrzeby życia w grupie, która w dalszej perspektywie może stać się głównym czynnikiem całkowitego podporządkowania i posłuszeństwa człowieka wobec pewnej zbiorowości i jej przywódcy. Nie powinny jednak obawiać się osoby, które nie przepadają za zbyt dużym dydaktyzmem płynącym z ekranu, ponieważ film Gansela to przede wszystkim bardzo dobrze nakręcony dramat, który ogląda się z dużym zainteresowaniem i który naprawdę warto zobaczyć, nie tylko ze względu na przesłanie, jakie ze sobą niesie.