Retrospektywa Manoela de Oliveiry na Arte.tv
Ewa Balana | 2 dni temuŹródło: Informacja prasowa
Malarskie kadry, niespieszny rytm, poetycka wrażliwość i głębokie przywiązanie do europejskiej kultury – tak w skrócie można opisać twórczość Manoela de Oliveiry, portugalskiego mistrza kina. Wybór jego znaczących dzieł jest dostępny w wyjątkowej retrospektywie za darmo na platformie Arte.tv. Widzowie będą mogli zanurzyć się w filmowym świecie cenionego reżysera dzięki czterem pełnometrażowym dziełom z udziałem gwiazd światowego formatu – Catherine Deneuve, Johna Malkovicha, Chiary Mastroianni i Michela Piccolego. Zestawianie to doskonale uzupełnia dokument przybliżający drogę twórczą artysty, który od montażu na stole bilardowym doszedł do międzynarodowej sławy i otrzymywania prestiżowych festiwalowych laurów.
Dokument ,,Manoel de Oliveira - filmowy architekt" (www.arte.tv/pl/videos/122122-000-A/manoel-de-oliveira-filmowy-architekt/) w reżyserii Virginie Apiou stanowi klucz do zrozumienia fenomenu portugalskiego twórcy. Ten 28-minutowy portret przybliża postać reżysera, który przez wielu uznawany był za najstarszego aktywnego filmowca świata. Oliveira, urodzony w 1908 roku, rozpoczynał swoją karierę w niezwykłych okolicznościach – pierwsze filmy, z braku profesjonalnego sprzętu, montował na stole bilardowym. Jego debiut „Douro, Faina Fluvial” zyskał uznanie Luigiego Pirandello, jednak droga do szerszego rozpoznania była długa i wyboista. Przełom nastąpił dopiero w 1979 roku, gdy paryski przegląd jego twórczości zwrócił uwagę środowiska filmowego na prekursorski charakter jego dzieł. Od tego momentu kariera de Oliveiry nabrała rozpędu, przynosząc mu prestiżowe nagrody, w tym dwukrotnie Złotego Lwa w Wenecji za całokształt twórczości (w 1985 i 2004 roku) oraz wyróżnienie Europejskiej Akademii Filmowej za „Podróż do początku świata" (1997). Film Apiou pokazuje, jak de Oliveira konsekwentnie rozwijał swój charakterystyczny styl, łącząc mocne przywiązanie do historii Portugalii z uniwersalnymi tematami egzystencjalnymi. Dokument odsłania również mniej znane fakty z biografii reżysera – przed całkowitym poświęceniem się kinu odnosił sukcesy jako kierowca rajdowy w Portugalii, Hiszpanii i Brazylii, a także wystąpił jako aktor w pierwszym portugalskim pełnometrażowym filmie dźwiękowym „A Canção de Lisboa”.
Wśród czterech filmów fabularnych w retrospektywie na szczególną uwagę zasługuje ,,List" (1999) - www.arte.tv/pl/videos/118928-000-A/list/, uhonorowany Nagrodą Jury na Festiwalu Filmowym w Cannes w 1999 roku. Ta współczesna adaptacja XVII-wiecznej francuskiej powieści „Księżna de Clèves" przedstawia historię pięknej Catherine de Chartres (Chiara Mastroianni), która poślubia kochającego ją lekarza, sama jednak zakochuje się w portugalskim piosenkarzu. De Oliveira z niezwykłą wrażliwością portretuje emocjonalny trójkąt, w którym ceną za dochowanie wierności mężowi staje się cierpienie wszystkich zaangażowanych osób. Odnajdziemy tu również polski akcent – na podstawie tej samej powieści Andrzej Żuławski zrealizował „Wierność” z Sophie Marceau w roli głównej. Oba dzieła, mimo różnic stylistycznych, podejmują uniwersalne tematy miłości, obowiązku i wewnętrznego rozdarcia.
Równie interesującym tytułem jest obraz ,,Ruchome słowa" (2003) - www.arte.tv/pl/videos/118943-000-A/ruchome-slowa/ z Johnem Malkovichem w jednej z głównych ról. Film zabiera widzów w podróż po Morzu Śródziemnym śladami cywilizacji, które ukształtowały europejską tożsamość. Rosa Maria, wykładowczyni historii na uniwersytecie w Lizbonie, wyrusza wraz z siedmioletnią córką w rejs do Mumbaju, gdzie pracuje jej mąż. Statek zawija po drodze do portów w Marsylii, Neapolu, Atenach, Stambule i Kairze. Podczas podróży poznaje kapitana statku (John Malkovich) i jego przyjaciółki, wśród których znajdują się Catherine Deneuve i Stefania Sandrelli. De Oliveira tworzy wielopoziomowy dialog kulturowy, który zostaje dramatycznie przerwany podczas wizyty w Adenie, zmieniającej los matki i córki. Film w charakterystyczny dla reżysera sposób łączy refleksję historyczną z intymnym portretem bohaterów.
Retrospektywę uzupełniają dwa inne filmy fabularne – ,,Wracam do domu" (2001) -www.arte.tv/pl/videos/118949-000-A/wracam-do-domu/, gdzie Michel Piccoli wciela się w rolę aktora teatralnego mierzącego się ze stratą rodziny i opieką nad osieroconym wnukiem oraz ,,Przyjęcie" (1996) - www.arte.tv/pl/videos/118946-000-A/przyjecie/, kameralna opowieść o dwóch parach, których relacje komplikują się podczas wystawnego garden party na Azorach. W obu produkcjach de Oliveira konsekwentnie rozwija swój charakterystyczny styl, łącząc dbałość o formę z pogłębioną analizą ludzkiej psychiki oraz złożonych relacji między swoimi bohaterami.
Dokument ,,Manoel de Oliveira - filmowy architekt" (www.arte.tv/pl/videos/122122-000-A/manoel-de-oliveira-filmowy-architekt/) w reżyserii Virginie Apiou stanowi klucz do zrozumienia fenomenu portugalskiego twórcy. Ten 28-minutowy portret przybliża postać reżysera, który przez wielu uznawany był za najstarszego aktywnego filmowca świata. Oliveira, urodzony w 1908 roku, rozpoczynał swoją karierę w niezwykłych okolicznościach – pierwsze filmy, z braku profesjonalnego sprzętu, montował na stole bilardowym. Jego debiut „Douro, Faina Fluvial” zyskał uznanie Luigiego Pirandello, jednak droga do szerszego rozpoznania była długa i wyboista. Przełom nastąpił dopiero w 1979 roku, gdy paryski przegląd jego twórczości zwrócił uwagę środowiska filmowego na prekursorski charakter jego dzieł. Od tego momentu kariera de Oliveiry nabrała rozpędu, przynosząc mu prestiżowe nagrody, w tym dwukrotnie Złotego Lwa w Wenecji za całokształt twórczości (w 1985 i 2004 roku) oraz wyróżnienie Europejskiej Akademii Filmowej za „Podróż do początku świata" (1997). Film Apiou pokazuje, jak de Oliveira konsekwentnie rozwijał swój charakterystyczny styl, łącząc mocne przywiązanie do historii Portugalii z uniwersalnymi tematami egzystencjalnymi. Dokument odsłania również mniej znane fakty z biografii reżysera – przed całkowitym poświęceniem się kinu odnosił sukcesy jako kierowca rajdowy w Portugalii, Hiszpanii i Brazylii, a także wystąpił jako aktor w pierwszym portugalskim pełnometrażowym filmie dźwiękowym „A Canção de Lisboa”.
Wśród czterech filmów fabularnych w retrospektywie na szczególną uwagę zasługuje ,,List" (1999) - www.arte.tv/pl/videos/118928-000-A/list/, uhonorowany Nagrodą Jury na Festiwalu Filmowym w Cannes w 1999 roku. Ta współczesna adaptacja XVII-wiecznej francuskiej powieści „Księżna de Clèves" przedstawia historię pięknej Catherine de Chartres (Chiara Mastroianni), która poślubia kochającego ją lekarza, sama jednak zakochuje się w portugalskim piosenkarzu. De Oliveira z niezwykłą wrażliwością portretuje emocjonalny trójkąt, w którym ceną za dochowanie wierności mężowi staje się cierpienie wszystkich zaangażowanych osób. Odnajdziemy tu również polski akcent – na podstawie tej samej powieści Andrzej Żuławski zrealizował „Wierność” z Sophie Marceau w roli głównej. Oba dzieła, mimo różnic stylistycznych, podejmują uniwersalne tematy miłości, obowiązku i wewnętrznego rozdarcia.
Równie interesującym tytułem jest obraz ,,Ruchome słowa" (2003) - www.arte.tv/pl/videos/118943-000-A/ruchome-slowa/ z Johnem Malkovichem w jednej z głównych ról. Film zabiera widzów w podróż po Morzu Śródziemnym śladami cywilizacji, które ukształtowały europejską tożsamość. Rosa Maria, wykładowczyni historii na uniwersytecie w Lizbonie, wyrusza wraz z siedmioletnią córką w rejs do Mumbaju, gdzie pracuje jej mąż. Statek zawija po drodze do portów w Marsylii, Neapolu, Atenach, Stambule i Kairze. Podczas podróży poznaje kapitana statku (John Malkovich) i jego przyjaciółki, wśród których znajdują się Catherine Deneuve i Stefania Sandrelli. De Oliveira tworzy wielopoziomowy dialog kulturowy, który zostaje dramatycznie przerwany podczas wizyty w Adenie, zmieniającej los matki i córki. Film w charakterystyczny dla reżysera sposób łączy refleksję historyczną z intymnym portretem bohaterów.
Retrospektywę uzupełniają dwa inne filmy fabularne – ,,Wracam do domu" (2001) -www.arte.tv/pl/videos/118949-000-A/wracam-do-domu/, gdzie Michel Piccoli wciela się w rolę aktora teatralnego mierzącego się ze stratą rodziny i opieką nad osieroconym wnukiem oraz ,,Przyjęcie" (1996) - www.arte.tv/pl/videos/118946-000-A/przyjecie/, kameralna opowieść o dwóch parach, których relacje komplikują się podczas wystawnego garden party na Azorach. W obu produkcjach de Oliveira konsekwentnie rozwija swój charakterystyczny styl, łącząc dbałość o formę z pogłębioną analizą ludzkiej psychiki oraz złożonych relacji między swoimi bohaterami.
Pięć filmów dostępnych na platformie Arte.tv do 1 września 2025 roku stanowi spójną panoramę późnej twórczości portugalskiego mistrza, który mimo podeszłego wieku tworzył dzieła pełne świeżości i intelektualnej głębi.
