13 filmów, wśród nich uhonorowany Oscarem "Kola" Jana Sveraka - są w programie organizowanej w Warszawie trzeciej edycji przeglądu "Kogo kręci kino historyczne?". Akcja filmów rozgrywa się w ostatnich latach komunizmu w różnych krajach Europy lub dotyczy konsekwencji upadku komunizmu.

Przegląd - organizowany przez Muzeum Historii Polski w Warszawie - potrwa od 6 do 12 marca. Projekcje będą odbywać się w kinie Luna.

Na program złoży się siedem filmów fabularnych i sześć dokumentalnych. Wśród fabuł znajdą się m.in. czeski "Kola", rumuński "12:08 na wschód od Bukaresztu" i polska "Ucieczka z kina Wolność", a wśród dokumentów - czeski "Obywatel Havel", rumuńskie "Za złotymi drzwiami. Prywatne życie Nicolae Ceausescu" i niemiecka "Rublowka".

Komediodramat "Kola" (rok produkcji: 1996) wyreżyserowany przez Jana Sveraka, z ojcem reżysera aktorem Zdenkiem Sverakiem w roli głównej, zdobył Oscara w kategorii najlepszy obraz nieanglojęzyczny. Bohaterem filmu jest podstarzały muzyk z Czechosłowacji, zawierający dla pieniędzy fikcyjne małżeństwo z Rosjanką. Po ucieczce kobiety do RFN, mężczyzna musi zaopiekować się jej pięcioletnim synkiem Kolą.

"12:08 na wschód od Bukaresztu" (2006) w reżyserii Corneliu Porumboiu uhonorowano Złotą Kamerą za najlepszy film debiutancki na festiwalu w Cannes. W rocznicę antykomunistycznego zrywu gwiazdor prowincjonalnej stacji telewizyjnej urządza w studiu debatę, poświeconą historycznym chwilom, które każdy z uczestników dyskusji zapamiętał inaczej.

"Ucieczkę z kina Wolność" (1990) w reżyserii Wojciecha Marczewskiego - z Januszem Gajosem, Zbigniewem Zamachowskim i Władysławem Kowalskim w obsadzie - nagrodzono Złotymi Lwami na festiwalu w Gdyni. W filmie przedstawiono mechanizmy zarządzania kinematografią w socjalistycznej Polsce.
W kinie "Wolność" odbywa się projekcja filmu "Jutrzenka". Seans przerywa niezwykłe wydarzenie - aktorzy "ożywają" na ekranie, rozpoczynają rozmowy, wciągają w nie publiczność. Wokół kina gromadzą się tłumy, a władze zastanawiają się, co począć. Wreszcie do kina przybywa cenzor - niegdyś krytyk literacki i dziennikarz.

"Obywatela Havla" (2008), dokument o ostatnim prezydencie Czechosłowacji i pierwszym prezydencie Republiki Czeskiej, zrealizowali Miroslav Janek i Pavel Koutecky. W filmie wystąpili m.in. muzycy z The Rolling Stones i były prezydent USA Bill Clinton.

Dokument "Za złotymi drzwiami. Prywatne życie Nicolae Ceausescu", o życiu prywatnym rumuńskiego komunistycznego dyktatora, wyreżyserowała Doris Dofoftei (1990), natomiast "Rublowkę" - o podmoskiewskim osiedlu bogaczy i notabli, gdzie mieszkali m.in. Józef Stalin i Leonid Breżniew - Irene Langemann (2007).

Przeglądowi towarzyszyć będzie debata panelowa (12 marca) w Collegium Civitas, z udziałem m.in. byłego ambasadora RP na Węgrzech Macieja Koźmińskiego oraz filmowców.