9 filmów. Rekonstrukcja cyfrowa. Angielskie napisy. Rozmowy z niezwykłymi gośćmi – to wszystko w programie zorganizowanego przez Stowarzyszenie Filmowców Polskich Przeglądu filmów Wojciecha Jerzego Hasa.

Projekcjom (takich tytułów jak „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Sanatorium pod Klepsydrą” czy „Lalka”) towarzyszyły będą rozmowy, w których Grażyna Torbicka, Tomasz Raczek i Marcin Radomski zachęcą swoich gości do wspomnień z planów filmów Wojciecha Jerzego Hasa oraz do odczytania współczesnych kontekstów jego wyjątkowych dzieł. Przegląd, który odbędzie się w dniach 27 sierpnia - 4 września 2022 roku w warszawskim kinie Kultura jest częścią XIX Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera. Wstęp na spotkania i projekcje jest bezpłatny. Wejściówki do odebrania w kasie kina Kultura od 22 sierpnia.     

- Przegląd filmów Wojciecha Jerzego Hasa w kinie Kultura stanowi dobrą okazję, by poznać odnowione cyfrowo utwory Hasa, a także źródła twórczych inspiracji reżysera, pośród których szczególne miejsce zajmuje kultura żydowska. Świadectwem jej artystycznego bogactwa są liczne do niej odniesienia we wszystkich niemal utworach Hasa. Jego fascynacja kulturą żydowską oraz niezwykły dar arcydzielnego odczytywania jej kodów znajdują swe potwierdzenie w ekranizacji prozy Brunona Schulza – mówi Grzegorz Kędzierski, członek Stowarzyszenia Filmowców Polskich, inicjator zorganizowania Przeglądu filmów Wojciecha Jerzego Hasa w kinie Kultura.

Wojciech Jerzy Has jest jednym z najwybitniejszych i najoryginalniejszych polskich reżyserów, wizjonerem, twórcą arcydzieł światowej kinematografii - „Rękopisu znalezionego w Saragossie” i „Sanatorium pod Klepsydrą”. Dał się poznać jako indywidualista unikający politycznych czy komercyjnych uwarunkowań. Najważniejsze swoje filmy stworzył w okresie rozkwitu Polskiej Szkoły Filmowej, niejako obok niej, we własnej poetyce. Zdecydowaną większość jego obrazów stanowią adaptacje literackie. W każdym jego dziele najważniejsza była kreacja filmowej rzeczywistości, a losy bohaterów miały zawsze znaczenie drugorzędne. Has specjalizował się w filmach o ludziach o rozchwianej, poranionej psychice, z trudem odnajdujących swoje miejsce w życiu. Jego dzieła były doceniane za granicą. Najlepszym tego przykładem jest „Rękopis znaleziony w Saragossie”, który wielu klasyków kina – Martin Scorsese czy Francis Ford Coppola – uznaje za jeden z najbardziej inspirujących filmów w historii kina.

Jak dzieła Hasa rezonują ze współczesnością? Na to pytanie odpowiedzą Grażyna Torbicka, Tomasz Raczek i Marcin Radomski oraz ich goście: Remigiusz Grzela, Wojciech Wysocki, Andrzej Haliński, Marzena Trybała, Zdzisław Wardejn, Michał Komar, Piotr Bajor, Ewa Wiśniewska, Abel Murcia Soriano, Grzegorz Kędzierski, Hanna Mikuć, Jan Nowicki, Anna Seniuk, Jerzy Bończak, Andrzej Pągowski i Rafał Syska.

W ramach przeglądu pokazane zostaną: „Niezwykła podróż Baltazara Kobera” (1988), „Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany” (1985), „Pismak” (1984), „Nieciekawa historia” (1982), „Sanatorium pod Klepsydrą” (1973), „Lalka” (1968), „Szyfry” (1966), „Rękopis znaleziony w Saragossie” (1964) i „Jak być kochaną” (1962). Filmy zostaną zaprezentowane w wersji zrekonstruowanej oraz z angielskimi napisami.

- Kino Hasa fascynowało mnie od kiedy pamiętam. Był już genialnym twórcą, gdy ja rozpoczynałem studia w szkole łódzkiej, dlatego perspektywa pracy z nim wydawała mi się mało prawdopodobna. A jednak marzenia się spełniają. Współpracowałem z Hasem jako autor zdjęć przy czterech jego ostatnich filmach, z których każdy stawiał przede mną zupełnie inne zadania: „Nieciekawa historia” to widmowe, obrazy ludzi i miejsc, korelaty stanu bezsenności i wyobcowania. Klaustrofobiczny „Pismak”, więzień reżimu i własnych demonów, iluzjonistyczny. Usprawiedliwiony Grzesznik („Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany”), pogrążający się stopniowo w sobowtórnym świecie. I wreszcie eklektyczna barokowość Baltazara („Niezwykła podróż Baltazara Kobera”) wędrującego po rozwidlonej drodze ku życiu, czy ku śmierci? Na planie filmowym Has miał specyficzny, lakoniczny i jasny sposób komunikowania, co bardzo mi odpowiadało, toteż nasze porozumienie co do kształtu obrazu filmowego i nastroju było całkowite. A mówimy tu o czasach przedcyfrowych, bez podglądu wideo i rejestracji na taśmie światłoczułej kiedy dopiero po upływie tygodnia można było ocenić rezultaty zdjęć. Podstawą porozumienia była wspólna intuicja twórcza. Z perspektywy czasu, mając w dorobku takie przeboje kasowe, jak „Ogniem i mieczem” Jerzego Hoffmana, czy „Pułkownik Kwiatkowski” Kazimierza Kutza oraz nagrody za zdjęcia przyznane na festiwalach, zagranicznych (za japoński „Avalon” w reżyserii Mamoru Oshii) oceniam sześcioletnią współpracę z Hasem i cztery zrealizowane z nim filmy jako najciekawsze doświadczenie twórcze. Filmy Hasa długo, zbyt długo, czekały na rekonstrukcję. Od premiery jego ostatniego filmu minęło ponad 30 lat. Obecny przegląd prezentuje dziewięć filmów, rekonstrukcja siedmiu z nich przebiegała pod moim nadzorem. Miejmy nadzieję, że po latach nieobecności utwory tego wybitnego artysty cieszącego się światowym uznaniem znajdą u nas swą publiczność – mówi Grzegorz Kędzierski.

Program Przeglądu filmów Wojciecha Jerzego Hasa
Kino Kultura, 27 sierpnia – 04 września

27 sierpnia 2022, sobota

19:00 Grażyna Torbicka rozmawia z Remigiuszem Grzelą
19:30 Projekcja filmu „Jak być kochaną” (1962)
Znana aktorka prowadząca cykliczną audycję radiową „Obiady u państwa Konopków” udaje się samolotem do Paryża. Podczas lotu wspomina okres okupacji. Kameralna replika na martyrologiczno-romantyczny nurt szkoły polskiej. Rzeczywistość zbudowana z dwóch kontrastowych światów: przeszłego – bliskiego wizualnie „Pętli” i „Pożegnaniom” – i współczesnego, ograniczającego się do sterylnych wnętrz samolotu i lotniska.

28 sierpnia 2022, niedziela
19:00 Grażyna Torbicka rozmawia z Andrzejem Halińskim, Marzeną Trybałą, Wojciechem Wysockim i Zdzisławem Wardejnem
19:30 Projekcja filmu „Pismak” (1984)
Lata pierwszej wojny światowej. Marzący o karierze literackiej Rafał, dziennikarz i wydawca satyrycznego pisma „Diabeł”, zostaje osadzony w carskim więzieniu. Stopniowo poznaje tamtejsze obyczaje. „Pismak” to studium izolacji rozpisane na trzy skazane na siebie osoby, wśród których dojrzewający artysta, pisarz; zapatrzony we własne „ja”, jest postacią centralną.

29 sierpnia 2022, poniedziałek
19:00 Grażyna Torbicka rozmawia z Piotrem Bajorem, Michałem Komarem, Ewą Wiśniewską
19:30 „Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany” (1985)
Nocą na opuszczonym cmentarzu żołnierze rozkopują mogiłę. Nieboszczykowi wraca życie, w ręku trzyma zwój pergaminu, opowiada o swoim niezwykłym życiu. Film grozy według osiemnastowiecznej powieści szkockiego poety. Historia losów dwóch przyrodnich braci, które dramatycznie skomplikował szatan.

30 sierpnia 2022, wtorek
19:00 Tomasz Raczek rozmawia z Ablem Murcią Soriano
19:30 „Rękopis znaleziony w Saragossie” (1964)
Podczas kampanii napoleońskiej w Hiszpanii, w Saragossie dochodzi do spotkania oficerów wrogich sobie stron. Nad znalezionym, wspaniałym rękopisem odkładają broń i pogrążają się w pasjonującej lekturze. W ten sposób wchodzimy w fantasmagoryczny świat filozoficznych pytań. Film jest wizją świata chaotycznego, nieuporządkowanego, będącego metaforą przypadkowości ludzkiego losu, pozbawiona racjonalistycznego klucza.

31 sierpnia 2022, środa
19:00 Marcin Radomski rozmawia z Grzegorzem Kędzierskim i Hanną Mikuć
19:30 „Nieciekawa historia” (1982)
Powszechnie znany i szanowany profesor medycyny walczy z narastającą frustracją i ogarniającym go poczuciem zmarnowanego życia. Profesor nie czuje się dobrze w domu. Ukojenia szuka u Katarzyny - swojej dawnej uczennicy. Subtelne studium psychologiczne człowieka przeżywającego dramat samotności, człowieka „rozdartego”, bez koncepcji na dalsze życie.

1 września 2022, czwartek
19:00 Marcin Radomski rozmawia z Janem Nowickim
19:30 „Sanatorium pod Klepsydrą” (1973)
Józef przyjeżdża do Sanatorium pod Klepsydrą, prowadzonego przez doktora Gotarda, gdzie przebywa jego zmarły ojciec, przywrócony do życia, lecz przeniesiony w inny wymiar czasu. Józef odbywa podróż do lat swojego dzieciństwa i fantastycznych marzeń. Jeden z najpiękniejszych wizualnie i najbardziej oryginalnych filmów polskich. Poetycka refleksja na temat przemijania oraz nieodwracalności śmierci.

2 września 2022, piątek
19:00 Marcin Radomski rozmawia z Anną Seniuk
19:30 „Lalka” (1968)
Warszawa po powstaniu styczniowym. Na bogato zarysowanym tle społeczno-obyczajowym zostały przedstawione dzieje nieodwzajemnionej miłości bogatego kupca Stanisława Wokulskiego, który dorobił się ogromnego majątku na dostawach wojskowych dla Rosji, do pięknej, wyrachowanej arystokratki z podupadającego rodu - Izabeli Łęckiej. Swobodna adaptacja jednej z najznakomitszych powieści polskiej literatury, eksponująca klimat epoki z dominującą postacią Wokulskiego i jego miłosnego dramatu.

3 września 2022, sobota
19:00 Tomasz Raczek rozmawia z Jerzym Bończakiem i Andrzejem Pągowskim
19:30 „Niezwykła podróż Baltazara Kobera” (1988)
Szesnastoletni Baltazar z Budziszyna, wybrany przez archanioła Gabriela, wyrusza w podróż do Jerozolimy. Zostaje przyjęty do seminarium teologicznego, ale jego zdolność kontaktowania się z zaświatami nie zjednuje mu przyjaciół. „Niezwykła podróż Baltazara Kobera” to przypowieść filmowa o metafizycznej podróży młodzieńca poszukującego mądrości i wiedzy o życiu, pomysłem i konstrukcją nawiązująca do „Rękopisu znalezionego w Saragossie”.

4 września 2022, niedziela
19:00 Tomasz Raczek rozmawia z Rafałem Syską
19:30 „Szyfry” (1966)
Tadeusz, kombatant września 1939 roku, po dwudziestu latach na emigracji w Londynie przyjeżdża do Krakowa, wezwany listem swego syna Maćka. Syn opowiada mu o tajemniczych losach najmłodszego brata. Niedoceniony film będący próbą reakcji na mitologie szkoły polskiej. Przenikanie się realizmu romantycznych fantazji w formie symbolicznych wizji lokuje obraz Hasa wśród najbardziej oryginalnych utworów polskiej kinematografii.