„Oppenheimer” z szansą na Oscara. Inna strona snu o atomie
Ewa Balana | 2024-03-06Źródło: Informacja prasowa
W niedzielę odbędzie się wielkie święto kina – noc Oscarowa. Jednym z filmów, którego wymienia się jako faworyta tegorocznej, 96. ceremonii jest „Oppenheimer” Christophera Nolana. Jaka jest historia projektu Manhattan? Bezpłatny serwis VOD Arte.tv przygotował dla zainteresowanych poznaniem szczegółów oraz przemilczanych aspektów tej historii film dokumentalny „Sen o atomie”, stanowiący doskonałe uzupełnienie tej superprodukcji. To opowieść o Józefie Rotblacie, polskim fizyku i laureacie Pokojowej Nagrody Nobla, który opuścił Los Alamos i zamiast rozwijać badania nad bombą atomową, poświęcił swoje życie walce z bronią jądrową w ramach pacyfistycznego ruchu naukowców Pugwash.
W przededniu 16 lipca 1945 roku, na opuszczonym poligonie doświadczalnym w Nowym Meksyku trwały ostatnie przygotowania prowadzone przez zespół najbardziej błyskotliwych naukowców ówczesnego zachodniego świata. Ich celem było pomyślne skonstruowanie i zdetonowanie pierwszej broni masowego rażenia.
- Jeśli mają wykorzystać moją pracę, chciałbym sam zdecydować, w jaki sposób – to słowa Józefa Rotblata, naukowca, który odwrócił się od straszliwego szaleństwa, rozegranego chwilę po wielkim odkryciu. Właśnie wtedy, po raz pierwszy w dziejach ludzkości, stało się możliwe zniszczenie całego gatunku ludzkiego. Rotblat został współzałożycielem i liderem ruchu naukowców Pugwash, który zachęcał uczonych do spotkań i refleksji nad rolą nauki w społeczeństwie, odwołując się do antywojennego manifestu brytyjskiego filozofa Bertrand Russella podpisanego m.in. przez Alberta Einsteina. Nazwa tej powołanej przez amerykańskich i rosyjskich naukowców organizacji pochodzi od miejsca jej pierwszego posiedzenia, kanadyjskiej miejscowości Pugwash. Józef Rotblat urodził się na warszawskim Muranowie jako piąte z siedmiorga dzieci właściciela firmy transportowej. Wykształcenie zdobywał w Polsce, doktoryzował się na Uniwersytecie Warszawskim i w stolicy pozostawił swoją żonę Tolę, która zginęła podczas wojny. W chwili wybuchu II Wojny Światowej przebywał na stypendium naukowym w Liverpoolu, gdzie współpracował z Jamesem Chadwickiem, uhonorowanym za odkrycie neutronu Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki.
Historia o Amerykańskim Prometeuszu ma również w sobie inny wątek polski. Stanisław Ulam, nazwany „chrzestnym bomby wodorowej”, był jednym z naukowców pracujących pod kierownictwem Roberta Oppenheimera w projekcie Manhattan. Jego dokonania w dziedzinie matematyki i fizyki matematycznej przełożyły się na wielkie odkrycia. Stworzył podstawy do teorii procesów gałązkowych oraz był twórcą metod numerycznych.
Arte.tv przedstawia portret człowieka, który płynął pod prąd historii i otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla w 1995 roku. Józef Rotblat mógł zostać Oppenheimerem - wybrał walkę z bronią jądrową. „Sen o atomie” to fascynujący dokument o wielkich naukowcach oraz historii śmiertelnego wynalazku. W 2009 roku był nominowany do nagrody Kanadyjskiej Gildii Scenarzystów, a w 2010 roku otrzymał nagrodę Gemini przyznawaną przez Kanadyjską Akademię Filmową i Telewizyjną. Widzowie Arte.tv mogą oglądać go bezpłatnie pod linkiem: www.arte.tv/pl/videos/114626-000-A/sen-o-atomie/.