Romans z wrogiem czy skazanie ludzi na śmierć?
Radosław Sztaba | 2024-03-22Źródło: Informacja prasowa
Przysięga Ireny” to inspirowana prawdziwymi wydarzeniami historia nastoletniej Ireny Gut, która w czasie II wojny światowej ukrywała i uratowała od zagłady kilkanaście osób żydowskiego pochodzenia. Młodziutka dziewczyna ukrywała 12 osób w piwnicy willi niemieckiego majora, wykorzystując fakt, że jest zaufaną służącą SS-mana. Kiedy major poznał tajemnicę Ireny, postawił jej ultimatum: zostanie jego kochanką lub umrze, a wraz z nią kilkanaście niewinnych osób. 

Wojna odebrała Irenie młodość – w 1939 roku miała 17 lat, nigdy nawet nie całowała się z chłopakiem. Skromna dziewczyna wychowywana w tradycyjnym domu nie miała szansy na romantyczną pierwszą miłość. Zaraz po wybuchu wojny została pobita i zgwałcona przez grupę radzieckich żołnierzy. Cudem uratowana dostała możliwość pracy jako pielęgniarka, później trafiła do przymusowej pracy w fabryce amunicji. Znajomość niemieckiego, spryt i uroda pozwoliły jej na to, by zyskać bezpieczeństwo i lepszą pracę u niemieckiego okupanta. Jako służąca w kantynie, a później w willi majora Rugemera, Irena miała dostęp do jedzenia i możliwość udzielenia pomocy Żydom, których ukryła w piwnicy Niemca. Kiedy jej tajemnica wyszła na jaw, major zmusił Irenę do tego, by została jego kochanką. „To było gorsze niż gwałt” – napisała potem w swoich wspomnieniach. Nie chcąc obciążać swoich żydowskich przyjaciół, młodziutka Polka ukryła przed nimi fakt, jaką cenę płaci za ich bezpieczeństwo. Zwierzyła się tylko księdzu na spowiedzi, nie dostała rozgrzeszenia. 

Co jest ważniejsze – ludzkie życie, czy osobista godność? Jakich poświęceń wymagało bohaterstwo? Odpowiedź na te pytania dostarczy film „Przysięga Ireny” – prawdziwa historia Sprawiedliwej wśród Narodów Świata (odznaczona w 1982 roku), która za swoje bohaterstwo musiała zapłacić wysoką cenę. W kinach już od 19 kwietnia. 

W 2021 roku, nakładem wydawnictwa Poradnia K., ukazały się wstrząsające wspomnienia Ireny Gut-Opdyke: „Ratowałam od Zagłady. Wspomnienia” (tytuł oryginalny: In My Hands. Memories of a Holocaust Rescuer). Irena Gutówna powtarza w książce: „Pamiętajcie – miłość, nigdy nienawiść”, a jej działania są najlepszym przykładem, jak dobro zwycięża zło. Po przetrwaniu wojny, po wyjeździe do Stanów Zjednoczonych, po wielu latach milczenia i skrywania głęboko tajemnicy wojennych lat w Polsce, Irena zdecydowała się spisać swoje wspomnienia. Skłoniły ją do tego opinie zaprzeczające obozom koncentracyjnym i Holocaustowi. Wspomnienia Ireny Gut-Opdyke są świadectwem odwagi „zwykłej polskiej dziewczyny” – jak sama mówi o sobie, heroizmu i sprzeciwu jednostki wobec największego zła, jakiego doświadczył świat. Książka wstrząsnęła czytelnikami, była recenzowana, szeroko komentowana, a na jej kanwie powstała sztuka w nowojorskim teatrze.

Przysięga  Ireny” to prawdziwa, przejmująca opowieść o zachowaniu człowieczeństwa w nieludzkich czasach II wojny światowej. Historia jest oparta na faktach z życia Ireny Gut-Opdyke, która z narażeniem życia ratowała Żydów ukrywających się po likwidacji getta. W głównych rolach zobaczymy gwiazdy światowego kina: Sophie Nelisse i Dougraya Scotta. W obsadzie polsko-kanadyjskiej koprodukcji znaleźli się również: Andrzej Seweryn, Filip Kosior, Rafał Mohr, Eliza Rycembel, Tomasz Tyndyk, Irena Melcer, Eryk Kulm Jr, Mateusz Mosiewicz, Rafał Maćkowiak, Maciej Nawrocki, Zuza Puławska, Krzysztof Szczepaniak, Aleksandar Milićević i Agata Turkot. Reżyserką obrazu jest wielokrotnie nagradzana Louise Archambault, natomiast za zdjęcia odpowiada Paul Sarossy. Scenariusz napisał Dan Gordon, który jest również autorem sztuki o Irenie Gut-Opdyke, która zdobyła serca nowojorskiej widowni offbroadwayowskiej sceny w 2008 roku. Światowa premiera filmu miała miejsce na 48. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Toronto.