Jan Peszek

Polski aktor teatralny i filmowy, laureat licznych nagród za występy sceniczne, które przez lata kreował na deskach teatrów w całej Polsce (Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań) oraz w spektaklach Teatru TV. Tytułowy „Ubu król” w filmie Piotra Szulkina i Raskolnikow w „Ucieczce z kina ‘Wolność’” Wojciecha Marczewskiego. Ojciec aktorki i piosenkarki Marii Peszek oraz aktora, Błażeja Peszka.

Urodził się 13 lutego 1944 roku w Szreńsku. Studiował w krakowskiej PWST, którą ukończył w 1966 roku, w tym samym czasie debiutując na scenie wrocławskiego Teatru Polskiego w „Karierze Artura Ui” Bertolda Brechta.

Po dziewięciu sezonach spędzonych w tym teatrze przeniósł się do Łodzi, gdzie występował w tamtejszych teatrach: Nowym (1975-79) oraz Jaracza (1979-81). Po dwóch sezonach na scenie Teatru Polskiego w Poznaniu związał się na 10 lat ze sceną krakowską, będąc aktorem Teatru Słowackiego (1982-86) i Starego (1986-92). Od 1997 roku należy do zespołu warszawskiego Teatru Narodowego.

Debiutował w filmie „Znaki na drodze” (1969) Andrzeja Jerzego Piotrowskiego, dwa lata później pojawiając się u tego samego reżysera w „Szerokiej drogi, kochanie” (1971).

Nieco większe role filmowe stworzył na przełomie dekad w filmie Antoniego Krauze „Podróż do Arabii” (1979) oraz u Feliksa Falka w znanym obrazie „Był jazz” (1981).

W 1984 roku zagrał u Wojciecha Jerzego Hasa w „Pismaku”, a w latach 1986-87 wystąpił kolejno w dwóch sensacyjnych produkcjach Wojciecha Wójcika: „Prywatne śledztwo” i „Trójkąt Bermudzki”.

Rok 1988 to pierwsza pierwszoplanowa kreacja filmowa w komedii Roberta Glińskiego „Łabędzi śpiew” (nagroda Fundacji Kultury Polskiej na FPFF w Gdyni) oraz występ w filmie Andrzeja Domalika „Schodami w górę schodami w dół”, 1989 – rola u Filipa Bajona w „Barze na dworcu w Koluszkach”, a 1990 – aż sześć istotnych kreacji filmowych: Maxa Bauera w „Korczaku” Wajdy, hrabiego Jędrusia Łohoyskiego w „Pożegnaniu jesieni” Mariusza Trelińskiego (nominacja do nagrody za drugoplanową rolę męską na FPFF w Gdyni), pisarza w zagranicznej produkcji „Prominent” Johna Irvina z Donaldem Sutherlandem, Raskolnikowa w „Ucieczce z kina ‘Wolność’” Wojciecha Marczewskiego, dyrektora tytułowego „Zakładu” w filmie Teresy Kotlarczyk oraz zakonnika w biograficznej produkcji Krzysztofa Zanussiego „Życie za życie. Maksymilian Kolbe”.

W 1991 roku zagrał Młodziaka w ekranizacji „Ferdydurke” Jerzego Skolimowskiego, aktora Stanisława Chmurkę w filmie i serialu TV „Panny i wdowy” Janusza Zaorskiego oraz ministra spraw zagranicznych w sensacyjnym filmie Juliusza Machulskiego „V.I.P.”.

W 1993 roku wystąpił u Kazimierza Kutza w komedii „Straszny sen dzidziusia Górkiewicza”, ponownie spotykając się z reżyserem rok później na planie głośnego dramatu „Śmierć jak kromka chleba” (1994), gdzie wcielił się w postać majora WP, oraz w 1997 roku na planie serialu TV „Sława i chwała”.

W międzyczasie dał znaczące, w większości pierwszoplanowe występy – jako dziekan w „Spisie cudzołożnic” (1994) Jerzego Stuhra, lekarz w adaptacji „Łagodnej” (1995) Mariusza Trelińskiego, Jan w „Dniu wielkiej ryby” (1996) Andrzeja Barańskiego, producent narkotyków w „Nocnym Graffiti” (1996) Macieja Dutkiewicza oraz jako Juliusz w „Darmozjadzie polskim” (1997) Łukasza Wylężałka.

Z Dutkiewiczem spotkał się ponownie na planie serialu sensacyjnego „Defekt” (2003-2005), występując w roli ojca głównej bohaterki (Magdalena Cielecka). Co ciekawe, dwa lata wcześniej grał kochanka bohaterki granej przez Cielecką w „Listach miłosnych” (2001).

W 2003 roku wystąpił w tytułowej roli w filmie Piotra Szulkina „Ubu król” z Katarzyną Figurą w roli Ubicy, otrzymując nominację do Orła.

Rok 2004 to udział w głośnym filmie Magdaleny Piekorz „Pręgi”, 2005 – rola profesora Romahna w „Bożej podszewce” Izabelli Cywińskiej, a 2007 – występ w roli profesora Hansa Kunze w sensacyjno- wojennym serialu Adka Drabińskiego „Tajemnica twierdzy szyfrów” z Pawłem Małaszyńskim w roli głównej.

Wziął udział w realizacji polskiego dubbingu do znanego cyklu filmów „Harry Potter”, użyczając swojego głosu postaci Syriusza Blacka w filmach: „Harry Potter i więzień Azkabanu” (2004), „Harry Potter i Czara Ognia” (2006) i wreszcie „Harry Potter i Zakon Feniksa” (2007).

Jako aktor teatralny grał u tak znamienitych twórców, jak Kazimierz Dejmek, Jerzy Grzegorzewski, Jerzy Jarocki, Andrzej Wajda, Krystian Lupa, czy Grzegorz Jarzyna. Najbardziej cenione kreacje stworzył u Mikołaja Grabowskiego, występując u niego w roli Gonzala w „Trans- Atlantyku” Gombrowicza (Srebrny Pierścień) oraz w inscenizacjach sztuk Bogusława Schaeffera: „Kwartet” (nagroda specjalna Ministra Kultury i Sztuki dla całego zespołu), a przede wszystkim „Scenariusz dla trzech aktorów” (nagroda im. Zelwerowicza, nagroda na Festiwalu Sztuk Wschodnioeuropejskich w Nowym Jorku, nagroda główna na KST w Kaliszu oraz na Przeglądzie Teatralnym Małych Form w Szczecinie).

Wiele wyróżnień przyniosła mu też rola w „Republice marzeń” Brunona Schulza w reżyserii Rudolfa Zioło.