Krystyna Feldman

Uchodziła za mistrzynię drugiego planu. Była jedną z najbardziej charakterystycznych polskich aktorek filmowych i teatralnych. Słynęła z drobnej, wręcz filigranowej postury. Nie tolerowała kompromisów w życiu, ani na scenie. Każda rola była dla niej wyzwaniem.

Nie pamiętała ojca. Zmarł, gdy Krystyna miała trzy miesiące. Jej matka Katarzyna Sawicka-Feldman była śpiewaczką operową, ojciec Ferdynand Feldman – uznanym lwowskim aktorem. Choć urodziła się we Lwowie, przez dłuższy czas mieszkała w Krakowie. Uważała to miasto za drugi dom rodzinny. Była wdzięczna matce za wspaniałe wychowanie. Dzieciństwo wspominała jako okres beztroski i szczęśliwy. Jej starszy brat Jerzy wybrał pracę scenografa. Krystyna miała także przyrodnią siostrę.

Kiedy miała 14 lat ojczym umieścił ją w szkole handlowej. Krystyna nie wytrzymała tam długo. Wcześniej od jej rówieśników zdała maturę i dostała się na studia do warszawskiego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej. Po dyplomie została zaangażowana do Teatru Miejskiego we Lwowie, którego dyrektorem był w owym czasie Janusz Warnecki. Debiutowała w 1937 roku sztuką "Kwiat paproci".

W czasie wojny była łączniczką Armii Krajowej. Dostała wezwanie, że musi pracować w swoim zawodzie lub założyć teatr, więc prowadziła scenę w Zimnej Wodzie, na której wystawiała "Zemstę", "Panią Dulską" i inne polskie dramaty. Po wojennej przerwie, w roku 1945 r., powróciła na deski teatru rolą, męską, Staszka w "Weselu" Wyspiańskiego, reż. Bronisław Dąbrowski. Zaangażowała się w teatr objazdowy w Opolu, który prowadził Stanisław Staśko. Później grała w Jeleniej Górze. Pracowała także w Teatrze Śląskim im. Wyspiańskiego w Katowicach, Teatrze Polskim w Szczecinie, Teatrze Nowym i Teatrze Powszechnym w Łodzi oraz Teatrze Ludowym w Nowej Hucie. Od 1976 roku pracowała w teatrach poznańskich. Najpierw występowała na deskach Teatru Polskiego, a w 1983 r. związała się z Teatrem Nowym.

W 1949 roku otrzymała nagrodę za rolę chłopca Szurika w "Bajce" Michała Switłowa (1949), reż. Zbigniew Sawan, na I Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich we Wrocławiu. Grała Kostka w "Poemacie pedagogicznym" Antoniego Makarenko (1951) w reż. Kazimierza Dejmka i Kaja w "Królowej Śniegu" H. Ch. Andersena (1953) reż. Maria Malicka. Występowała w przedstawieniach dramatów Juliusza Słowackiego, Jana Kasprowicza, Leona Schillera, Williama Shakespeare’a, Arthura Millera, Bertolda Brechta, Antoniego Czechowa, Adama Mickiewicza i in. Wcieliła się w rozkrzyczaną Dewotkę w "Ten, który dotrzymuje słowa" Alfredo Dias Gomesa (1963) reż. Józef Gruda i Zuzię w "Damach i huzarach" Aleksandra Fredry (1990) reż. Janusz Nyczak.

W Teatrze Krypta w Szczecinie wystąpiła z monodramem "Listy zza muru" zrealizowanym w 1973 r. przez Aleksandra Strokowskiego na podstawie tekstów Krystyny Wituskiej pisanych z hitlerowskiego więzienia. Za rolę Lali, starej kobiety, która mentalnie zatrzymała się na wieku dwudziestu lat, w "Narzeczonym Beaty" w Teatrze Nowym w Poznaniu, otrzymała nagrodę na XXVIII Kaliskich Spotkaniach Teatralnych w 1988 r. Była Błaznem – Czasem w "Opowieści zimowej" Shakespeare (1997) w reż. Krzysztofa Warlikowskiego i matką w opowiadającym o toksycznych relacjach między kobietami przedstawieniu "Królowa piękności z Leenane" Martina McDonagha (2001) reż. Robert Gliński. W przedstawieniu "Oświadczyny" Antoniego Czechowa (2002), przygotowanym z okazji 65-lecia pracy scenicznej Feldman, aktorka zagrała kobietę i mężczyznę.

Pracowała jako asystent reżysera z Jadwigą Chojnacką, Stanisławem Brylińskim, Bohdanem Korzeniewskim, Kazimierzem Dejmkiem, i in. W 1960 r. debiutowała jako samodzielny reżyser przedstawieniem "Księżycowy Pantofelek" Wandy Żółkiewskiej w Teatrze 7.15 w Łodzi.

Aktorka występowała w przedstawieniach Teatru Telewizji. Debiutowała w 1962 r. w "Jesiennej nudzie" Mikołaja Niekrasowa w reż. Jerzego Antczaka. W "Buni" Roberto Cossy (1999) w reż. Olgi Lipińskiej zagrała tytułową postać - makabryczną babcię.

Na dużym ekranie debiutowała rolą dewotki w "Celulozie" (1953) Jerzego Kawalerowicza. Grała w filmach Jana Rybkowskiego "Godziny nadziei" (1955), "Kapelusz pana Anatola" (1957), "Inspekcja pana Anatola" (1959) oraz Wojciecha Jerzego Hasa - "Wspólny pokój" (1959), "Lalka" (1968). Wystąpiła u Wandy Jakubowskiej, Antoniego Bohdziewicza, Janusza Morgensterna, Leonarda Buczkowskiego, Janusza Nasfetera, Grzegorza Królikiewicza, Jana Jakuba Kolskiego.

Była Fabiańczykową w "Głosie z tamtego świata" (1962) Stanisława Różewicza i panną Klarą, sekretarką w komedii Jerzego Gruzy "Dzięcioł" (1970). W sfilmowanej wersja dramatu Stanisława Wyspiańskiego "Sędziowie" – "Sędziowie. Tragedya" w reż. Konrada Swinarskiego, zagrała Feigę. Pojawiła się w roli pani Krysi, strażniczki w Fabryce Snów Nr 1 w "Pociągu do Hollywood" (1987) Radosława Piwowarskiego. Wcieliła się w Annuszkę w "Mistrzu i Małgorzacie" (1988) Macieja Wojtyszko. Za rolę babci w "To ja, złodziej" (2000) Jacka Bromskiego, otrzymała Polską Nagrodę Filmową – Orła 2001. Była wróżką w "Starej baśni" (2003) Jerzego Hoffmana i królową Rozamundą w "Ubu król" (2003) Piotra Szulkina.

Kiedy wróciła do hotelu w Krynicy, po zdjęciach do filmu "Boże skrawki" (2001) Jurka Bogajewicza, zastała list od Krzysztofa Krauzego. Następnego dnia reżyser powiadomił Feldman, że będzie ona grała Nikofora. Aktorka spotkała się z krynickim artystą, gdy była małym dzieckiem i spędzała wakacje w Krynicy. Kiedy grała w "Moim Nikiforze" miała 84 lata. Była to jej pierwsza główna rola. Zdobyła za nią nagrody na festiwalach filmowych w Gdyni, Wrześni i Karlovych Varach. Została także laureatką Orła – Polskiej Nagrody Filmowej i Złotej Kaczki, nagrody przyznawanej przez miesięcznik "Film".

W latach 60. zagrała w serialach "Kapitan Sowa na tropie", "Klub profesora Tutki", "Stawka większa niż życie". Sporą popularność przyniosła jej rola babci Rozalii w sitcomie "Świat według Kiepskich". Pojawiała się na planie "Miodowych lat" i "Garderoby damskiej". W "Plebanii" zagrała panią Gienię, woźną w tulczyńskiej szkole.

Aktorka mieszkała w poznańskiej dzielnicy Rataje. Nie lubiła żadnych prac domowych. Nigdy nie liczyła się z obowiązującymi stylami w modzie. Chętnie chodziła w sportowych ubraniach. Po wojnie poznała starszego o 30 lat aktora i reżysera Stanisława Brylińskiego. Przeżyli razem 6 lat. Nie zdążyli wziąć ślubu, ponieważ Bryliński zmarł na zapalenie opon mózgowych. Aktorka należała do klubu pisarzy w Katowicach. Pisała nowele i opowiadania. Miała także talent plastyczny.

W 1955 roku otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi. Dwukrotnie została uhonorowana odznaką "Zasłużonego Działacza Kultury". W 2001 roku odebrała nagrodę honorową za całokształt twórczości na festiwalu "Prowincjonalia" we Wrześni. Zajęła pierwsze miejsce w XII edycji plebiscytu "Złota Piątka Telerzeczypospolitej" organizowanego przez gazetę "Rzeczpospolita" za rok 2004. Jest laureatką "SuperWiktora 2004". W 2005 roku otrzymała Wielką Pieczęć Poznania.

W 2004 roku, w wieku osiemdziesięciu ośmiu lat, wystąpiła po raz pierwszy w roli pierwszoplanowej. W "Moim Nikiforze" Krzysztofa Krauze wcieliła się w postać malarza Nikifora Krynickiego. Jej kreacja spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności, krytyków oraz jurorów polskich i zagranicznych festiwali filmowych.

Zmarła w swoim poznańskim mieszkaniu 24 stycznia 2007 na raka płuc. Została pochowana w Alei Zasłużonych na cmentarzu Miłostowskim w Poznaniu. Zgodnie z życzeniem, pochowana została w kostiumie ze swojego ostatniego spetaklu - monodramu "I to mi zostało".